Onlangs werd ik uitgenodigd voor de Werkprofessor Podcast van MT Sprout en Wendy van Ierschot om te spreken over teamontwikkeling. Tijdens de opname kwam Elon Musk ter sprake en zijn controversiële standpunt over sociale en psychologische veiligheid. Ik moest erom grinniken, want Musks visie staat lijnrecht tegenover alles wat we weten over effectief leiderschap en teamdynamiek.

Psychologische veiligheid een “vijand van urgentie en vooruitgang”

Laat ik duidelijk zijn: Musks opvatting dat sociale of psychologische veiligheid een “vijand van urgentie en vooruitgang” is, is niet alleen achterhaald, maar ook echt gevaarlijk. Als expert in leiderschaps- en teamontwikkeling kan ik niet genoeg benadrukken hoe misplaatst deze gedachte is. En ik leg je graag uit waarom ik het zo oneens ben met deze Tech Titan.

Musk mist de raket als het gaat om psychologische veiligheid

Ja, Musk maakt met zijn opvatting duidelijk dat teamontwikkeling iets anders is dan “rocket science”. En daarvoor bestaat veel wetenschappelijk bewijs.

1. Onderzoeksresultaten:

Decennia aan onderzoek, waaronder baanbrekend werk van Amy Edmondson, toont aan dat psychologische veiligheid cruciaal is voor innovatie, productiviteit en teamcohesie. Musks standpunt staat loodrecht op deze bevindingen.

2. De piramide van Lencioni:

Patrick Lencioni’s model laat zien dat vertrouwen de basis is voor alle teamfunctionaliteit. Zonder psychologische veiligheid is er geen vertrouwen en zonder vertrouwen stort de hele piramide in elkaar. Dat is funest voor je resultaten.

3. Duurzaam leiderschap versus kortetermijnresultaten:

Musks benadering kan op korte termijn absoluut resultaten opleveren, maar is niet duurzaam. Burn-out, hoog personeelsverloop en verminderde creativiteit zijn de onvermijdelijke gevolgen.

4. Innovatie:

Ironisch genoeg belemmert een gebrek aan psychologische veiligheid juist de innovatie waar Musk zo prat op gaat. Als angst regeert, durven mensen geen risico’s te nemen of out of the box te denken. En juist mislukkingen leiden tot nieuwe kansen en innovatie!

5. Ethiek:

Er is een morele verantwoordelijkheid om een gezonde werkomgeving te creëren. Musks benadering negeert het welzijn van werknemers ten gunste van resultaten.

Uitholling maakt veel kapot

Ik ben ervan overtuigd dat als de ogen stralen op de werkvloer, de hoge betrokkenheid van medewerkers leidt tot meer dan blije klanten, patiënten of leerlingen. Het structureel negeren van het welzijn van werknemers leidt tot een neerwaartse spiraal. Het “uithollen” van mensen kan volgens mij geen enkele positieve bijdrage leveren aan de klanttevredenheid en dus aan het succes van de organisatie.

Musks visie een recept voor angst en burn-out

Ik daag Musk en zijn fans uit: toon me één succesvol, langdurig innovatief bedrijf dat floreert zonder psychologische veiligheid. Spoiler alert: dat bestaat niet.

Wat Musk ziet als “ongemak dat zelfvoldaanheid voorkomt”, is in werkelijkheid een recept voor angst, stress en uiteindelijk falen. Echte leiders creëren een omgeving waarin mensen zich veilig voelen om te experimenteren, fouten te maken en te leren. Dat is geen teken van zwakte, maar van wijsheid.

Laten we stoppen met het verheerlijken van toxische werkculturen onder het mom van ‘urgentie’ (Musk). Echte vooruitgang komt voort uit teams die zich veilig genoeg voelen om grenzen te verleggen, niet uit teams die constant op hun hoede zijn.

Hilarisch

Dus ja, ik grinnikte tijdens die podcast. Niet omdat Musks standpunt grappig is, maar omdat het zo indruist tegen alles wat we weten over effectief leiderschap. Het is tijd dat we deze achterhaalde ideeën achter ons laten en bouwen aan werkplekken waar innovatie en menselijkheid hand in hand gaan.

Tips voor Elon: het belang van een veilige werkomgeving

Een eerste stap naar psychologische veiligheid binnen een team kan zijn: het houden van een open gesprek óver psychologische veiligheid binnen het team.

Zo’n gesprek verloopt het best als volgt:

1. Leg als leider uit wat psychologische veiligheid inhoudt en waarom het belangrijk is voor het team.
2. Creëer een “win-win” mentaliteit. Moedig teamleden aan om bij meningsverschillen te zoeken naar oplossingen die voor iedereen werken, in plaats van in een “vecht of vlucht” modus te schieten.
3. Geef als leider het goede voorbeeld door zelf kwetsbaar te zijn. Deel bijvoorbeeld een eigen fout of vraag om feedback van het team.
4. Nodig teamleden uit om hun gedachten en gevoelens te delen over de huidige teamdynamiek en veiligheid.
5. Luister actief naar alle input zonder oordeel en moedig iedereen aan om bij te dragen.
6. Maak concrete afspraken over hoe het team aan psychologische veiligheid wil werken.

Door dit gesprek te faciliteren, zet je als leider de toon voor openheid en laat je zien dat psychologische veiligheid een prioriteit is. Het biedt een basis om verder op te bouwen en creëert bewustwording binnen het team over het belang van een veilige werkomgeving.

Veilige lanceerplaats voor raketten

En laat ik afsluiten met een knipoog naar Elon Musk: in tegenstelling tot wat sommige Tech Titans beweren, is psychologische veiligheid geen “vijand van urgentie en vooruitgang”. Het is juist de springplank naar echte innovatie. Want zelfs raketten hebben een veilige lanceerplaats nodig om de sterren te bereiken!

Wil jij leren hoe je als leider psychologische veiligheid in je team kunt creëren en versterken?

Ontdek dan onze leergang Effectief & Talentgericht Leiderschap of Leren (Team) Coachen waar je concrete handvatten krijgt om deze essentiële vaardigheden te ontwikkelen en toe te passen in je dagelijkse praktijk.

Bronnen:

• Biografie- Elon Musk , Walter Isaacson
• De onbevreesde organisatie door Amy Edmondson
• Onderzoek Open Universiteit
• Onderzoek bij Google